Joanna Muszkowska-Penson

Joanna Muszkowska-Penson – lekarka, konspiratorka, działaczka opozycji, bliska współpracowniczka Lecha Wałęsy.

Urodziła się 25 października 1921 w Warszawie w rodzinie Janiny i Jana. Jej matka wywodziła się z zamożnego rodu warszawskich bankierów Badiorów, natomiast ojciec był wybitnym humanistą, bibliotekarzem.

Tuż po tym jak zdała maturę, wybuchła wojna. Joanna rozpoczęła pracę w konspiracji, przystępując do Związku Walki Zbrojnej. Roznosiła meldunki jako łączniczka, co było niebezpieczną funkcją. Wiosną 1941 roku w trakcie jednej z akcji została aresztowana przez Gestapo i trafiła do więzienia na Pawiaku. W trakcie przesłuchań była bita i poniżana. Kolejne cztery lata spędziła w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück. Po latach wspominała, że ocalała dzięki solidarności, trosce i wsparciu psychicznemu, jakie otrzymała od współwięźniarek. Głód, praca ponad siły, choroby zakaźne stały się jej codziennością. Nadzieję budziła w niej obserwacja ludzkich zachowań, budowanie rodzinnych więzów z innymi osadzonymi, planowanie przyszłości. Wtedy też podjęła decyzję, że zostanie lekarką. Chciała wykonywać zawód, który jest potrzebny w każdych okolicznościach.

Po wyzwoleniu z obozu udała się do Łodzi, w której przebywali jej rodzice. Rozpoczęła studia medyczne, a w ich trakcie poznała męża, wybitnego internistę Jakuba Pensona. Po studiach została skierowana do pracy w Gdańsku, w którym spędziła całe swoje zawodowe życie. Jej systematyczna praca przynosiła owoce – obroniła doktorat, napisała habilitację, a w roku 1976 otrzymała tytuł profesorski. Przez lata pracowała w Klinice Chorób Nerek Akademii Medycznej, była ordynatorem oddziału internistycznego w Szpitalu Wojewódzkim.

W 1980 roku dołączyła do rodzącej się „Solidarności” i została lekarką Lecha Wałęsy oraz jego bliską współpracowniczką. Zaangażowała się w pomoc stoczniowcom, a później wszystkim, których dotknęły represje stanu wojennego. W swoim mieszkaniu ukrywała opozycjonistów, a na oddziale „przechowywała” ściganych przez Urząd Bezpieczeństwa. Badała tych, którzy wychodzili z internowania lub więzienia i w miarę potrzeby kierowała ich na dalsze specjalistyczne leczenie. Zdobywała i rozdzielała leki oraz sprzęt medyczny, który napływał w ramach pomocy z Zachodu. Za swoją działalność opozycyjną została aresztowana.

Przez całą dekadę lat osiemdziesiątych niosła różnorodne wsparcie potrzebującym. Od 1983 roku współtworzyła ruch hospitacyjny w Polsce oraz brała udział w organizacji pierwszego w kraju domowego hospicjum w Gdańsku.

Jej aktywna działalność na wielu płaszczyznach została doceniona – w roku 2006 roku została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a od 2018 roku jest Honorową Obywatelką Miasta Gdańska.

Joanna Muszkowska-Penson często podkreślała w swoich wystąpieniach: „Ochrona życia i pokój są najważniejsze!”.

Zmarła 30 czerwca 2023 roku.

Bibliografia
Grzela, R., Było, więc minęło, Warszawa 2013.
Ladorucki, J., Gdy otworzyli bramy, zaczęłam iść w stronę domu…, Łódź 2016.

Autorka: Magdalena Stormowska / uzupełnienie: Ania Zielińska-Fedoruk

Zdjęcie: Joanna Muszkowska-Penson / Fot. Andrzej Rzeczycki / zbiory ECS