PL RU EN
 

Józefa Wnukowa

1911-2000

Józefa Wnukowa (z domu Lewy-Lasota) – malarka, artystka tkaniny, dekoratorka Drogi Królewskiej w Gdańsku, współzałożycielka Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie.

Józefa Amelia Lewy-Lasota była córką Zofii z domu Bruner i Hermana Lewego. Urodziła się 2 kwietnia 1911 roku w Warszawie. Ukończyła Gimnazjum Żeńskie Jadwigi Kowalczykówny i Jadwigi Jawurkówny w Warszawie. Świadectwo dojrzałości otrzymała w 1929 roku. Po maturze wyjechała do Lozanny, gdzie na tamtejszym uniwersytecie studiowała języki i historię sztuki. Po powrocie do Polski w latach 1930–1932 studiowała w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych w Warszawie. W 1932 roku podjęła naukę w stołecznej Akademii Sztuk Pięknych, wybierając w trakcie studiów specjalizacje: malarską oraz grafikę użytkową. Po uzyskaniu cztery lata później absolutorium, pracowała jako projektantka w Fabryce Lalek i Zabawek Adama Szrajera w Kaliszu, później także w fabryce porcelany w Katowicach. W latach 1937 -1938 przebywała we Francji i Włoszech. W 1938 roku w Warszawie poślubiła rzeźbiarza Mariana Wnuka i wyjechała do Lwowa. Przebywała tam niemal całą okupację, podejmując między innymi współpracę z lwowską Radą Pomocy Żydom „Żegota”. W 1944 roku wróciła do Warszawy, gdzie wzięła udział w powstaniu jako łączniczka, a później przewodniczka kanałowa. Pod koniec września przepłynęła wpław Wisłę z meldunkiem dla generała Zygmunta Berlinga.

W 1945 roku wraz z mężem oraz Januszem Strzałeckim, małżeństwem Hanną i Jackiem Żuławskimi oraz innymi towarzyszami, przyjechali do Sopotu, gdzie zajęli się organizacją wyższej uczelni plastycznej, znanej później jako Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych (dziś Akademia Sztuk Plastycznych w Gdańsku). Pierwszą siedzibą uczelni były wille w Sopocie przy ulicy Obrońców Westerplatte. Wnukowa prowadziła wraz z Żuławskim pracownię malarstwa architektonicznego i samodzielną pracownię tkaniny dekoracyjnej. W okresie socrealizmu współtworzyła tak zwaną „szkołę sopocką”, grupę artystów próbujących pogodzić oczekiwania władzy z doświadczeniem artystycznym poszczególnych twórców, między innymi z bliskim impresjonistom koloryzmem. Jednym z ich osiągnięć był udział w odbudowie Głównego Miasta – dekoracji Drogi Królewskiej w Gdańsku. Tutaj do realizacji Wnukowej należą: malowidło na stropie sieni Ratusza Głównego Miasta, przedstawiające wjazd do Gdańska Jana III Sobieskiego, podniebie galeryjki w sieni, kołtryny (tkaniny wielkoformatowe) w Małej Sali Rady Ratusza Głównego Miasta, a także projekty dekoracji kamienic z wykorzystaniem technik malarskich oraz sgraffito na ul. Długiej 1, 11, 14, 15, 16 i na Długim Targu 47. Jej rzeźbiarski portret (wykonany przez Tadeusza Godziszewskiego) znajduje się w arkadach kamienicy na Długim Targu 25. Zaprojektowała także dekoracyjne kołtryny dla zamków w Książu i Gołuchowie oraz gobelin „Adalbertus” dla filharmonii w Bydgoszczy. Jest autorką cyklu obrazów „Wśród mórz i oceanów” i „Św. Franciszek na Kaszubach”.

Przeszła na emeryturę w 1981 roku. W 1997 roku uhonorowana Medalem Księcia Mściwoja II. Zmarła 23 stycznia 2000 roku w Sopocie. Została pochowana na cmentarzu komunalnym w Sopocie.

 

Bibliografia
Katalog zabytków sztuki Gdańsk Główne Miasto, red. Barbara Roll, Iwona Strzelecka, Warszawa 2006.
Józefa Wnukowa. 1911-2000. Twórcy i założyciele Szkoły Sopockiej, red. Marta Krajewska, Muzeum Sopotu, Sopot 2008.

Autorka: Anna Sadowska

Zdjęcie Józefy Wnukowej ze strony Muzeum Sopotu / licencja CC BY

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności