PL RU EN
 

Józefina Szelińska

1905-1991

Józefina Szelińska – nauczycielka, bibliotekarka, tłumaczka.

Urodziła się 5 stycznia 1905 roku w Brzeżnach. Przyszła na świat w rodzinie żydowskiej, jako córka Zygmunta, adwokata, i Heleny z domu Pilpel. Jej ojciec przyjął nazwisko Szeliński po przejściu na katolicyzm. Oficjalnie nazwisko córki zostało zmienione ze Schrenzel na Szelińska w 1919 roku. W 1929 roku Józefina ukończyła studia na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie uzyskała stopień doktora filozofii w zakresie polonistyki i historii sztuki jako przedmiotu dodatkowego. W 1931 roku uzyskała stopień magistra polonistyki (dyplom obroniła u prof. Juliusza Kleinera). Rok później zdała egzamin państwowy i zdobyła uprawnienia nauczycielskie. Pracowała w szkołach w Jarosławiu oraz w Drohobyczu, gdzie poznała Brunona Schulza, swojego przyszłego narzeczonego. W 1934 roku wyjechała z Drohobycza i podjęła pracę w Głównym Urzędzie Statystycznym w Warszawie. W latach 1938–1939 była nauczycielką w żeńskim gimnazjum w Stryju.

Przyjmuje się, że Szelińska jest główną autorką pierwszego polskiego przekładu Procesu Franza Kafki z 1935 roku, pod którym formalnie podpisał się Bruno Schulz (jej nazwisko pominięto). W okresie 1934–1937 narzeczeni utrzymywali kontakt listowny oraz podejmowali działania w celu zalegalizowania swojego związku. Ostatecznie w 1937 roku starania te zakończyły się fiaskiem i rozstaniem pary. W tym okresie nastąpiła też pierwsza, nieudana próba samobójcza Szelińskiej. W czasie II wojny światowej Szelińska mieszkała w Warszawie, była wychowawczynią w żeńskim internacie oraz nauczycielką tajnych kompletów. W roku 1944 pracowała w Zakładzie dla Ociemniałych w Laskach.

Po zakończeniu wojny przyjechała do Gdańska. Początkowo mieszkała przy ulicy Sobieskiego, później przy ulicy Kościuszki 107. W latach 1945–1949 pracowała jako nauczycielka języka polskiego w gdańskich szkołach średnich. We wrześniu 1952 roku podjęła pracę w Bibliotece Głównej Wyższej Szkoły Pedagogicznej (dziś Bibliotece Głównej Uniwersytetu Gdańskiego). Była twórczynią i wieloletnią kierowniczką tej placówki. Za jej kadencji zgromadzono księgozbiór liczący 113 000 pozycji, który stał się ważną częścią późniejszej biblioteki Uniwersytetu Gdańskiego. W kwietniu 1968 roku, na fali nastrojów antysemickich, uprzedzając ewentualny atak, złożyła rezygnację z zajmowanej funkcji. Nigdy jednak nie rozważała emigracji: jej miejscem pozostawała Polska i Gdańsk – miasto, które uważała za swój dom [Rosiek 2018]. Aż do emerytury, na którą przeszła w 1973 roku, pełniła funkcję kierowniczą w dziale informacji naukowej w Bibliotece Głównej.

W latach powojennych prowadziła bogatą korespondencję z Jerzym Ficowskim, poetą i biografem Brunona Schulza, będąc dla niego cennym, choć anonimowym źródłem informacji (prosiła o nieujawnianie swoich personaliów). Schorowana i samotna, podjęła drugą w swoim życiu próbę samobójczą, tym razem udaną.

Zmarła 11 lipca 1991 roku i została pochowana na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.

 

Bibliografia
Gdańska Jedynka. 60 lat I Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku (1945–2005), red. zbiorowa, Gdańsk 2005.
Miklaszewski, K., Kto przełożył „Proces” Kafki? [list do redaktora „Życia Literackiego”], „Życie Literackie” 1970, nr 38, s. 13.
Rosiek, S., […] w marcu 1968 roku. Próba łączenia wątków, [w:] Marzec 1968 w Gdańsku, red. M. Nurka, współpr. A. Wałek i K. Błaszkowska, Gdańsk 2018.

Autorka: Anna Sadowska
rys. B.Schulz, ołówek/papier 1934, fot. Muzeum Literatury

Biogram powstał dzięki współpracy Fundacji Kultury Zbliżenia w ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej ZBLIŻENIA, Stowarzyszenia Arteria i Instytutu Kultury Miejskiej.

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności