PL RU EN
 

Marta Aluchna-Emelianow

1906-1991

Marta Aluchna-Emelianow – jedna z „najpierwszych polskich poetek”, jak mawiali o niej krytycy. Członkini Związku Literatów Polskich (ZLP). Słupszczanka.

Urodziła się w roku 1906 koło Włodawy, w rodzinie zarządcy majątku, agronoma Piotra Aluchny i Tekli z Kulikowskich. Ze względu na charakter pracy ojca, wielodzietna rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania. Marta zdała maturę w Gimnazjum im. Klaudyny Potockiej w Pułtusku, następnie zdobyła uprawnienia pedagogiczne i rozpoczęła pracę nauczycielki w Wilnie, a także, jednocześnie, studia polonistyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego. W ich trakcie poznała Czesława Miłosza, Pawła Jasienicę i wielu innych wybitnych twórców dwudziestolecia międzywojennego. W tamtym czasie była jedną z nielicznych studentek.

Wyszła za mąż za Henryka Kolatora i wkrótce na świat przyszła ich córka, Aldona. Marta doskonale łączyła wszystkie życiowe role. Mając ledwo dwadzieścia lat aktywnie włączała się w życie studenckie i literackie ówczesnego Wilna. Debiutowała w 1929 roku wierszami w almanachu Koła Młodych Polonistów Spod arkad, wydanym przez grupę awangardowych poetów. Publikowała także w periodyku akademickim „Alma Mater” oraz w poznańskiej „Tęczy”. Należała do słynnej grupy poetyckiej „Żagary”. Uchodziła za kobietę o pięknej urodzie, błyskotliwym umyśle i wielkim zaangażowaniu społecznym.

Jej poetyckie juwenalia ujawniają rys, który pozostanie w poezji Emelianow do końca – niezwykłe uwrażliwienie na przyrodę. Człowiek według niej jest immanentną częścią natury i jest z nią nierozerwalnie związany.

Po rozwodzie z Kolatorem, wyszła za mąż za lekarza, Sergiusza Emelianowa.

Po wybuchu II wojny światowej została pozbawiona przez władze litewskie prawa do nauczania. W roku 1941 przeniosła się do Warszawy. Zamieszkała z córką w konspiracyjnym mieszkaniu starszej siostry przy ul. Filtrowej 68. Tam też zastało ją Powstanie Warszawskie. Po jego upadku została wywieziona z dzieckiem na przymusowe roboty do Ransgsdorfu pod Berlinem. Po zakończeniu wojny wróciła do Warszawy, aby przez Olsztyn dotrzeć do Słupska. Tam podjęła pracę jako polonistka, jednocześnie współorganizując lokalną oświatę, wciąż tworzyła wiersze. Dużo publikowała, między innymi w „Twórczości”, „Życiu literackim”, „Przeglądzie kulturalnym”, „Nowej Kulturze” oraz almanachach i antologiach zarówno regionalnych, jak też ogólnopolskich.

Była laureatką wielu konkursów poetyckich, a po wydaniu pierwszego tomiku Próba liryki (1961, Wydawnictwo Poznańskie) i kolejnego, Szukanie kształtu (1962), została przyjęta w roku 1962 do ZLP. Wydała ponadto: Popiół i proch (1963), Wiem i nie wiem (1968), Świta dzień (1975), Wiersze wybrane: 1929–1975 (1978), Tęsknota za jednoznacznością (1989). Pośmiertnie ukazał się jej tomik Wiersze ostatnie (1995) oraz wybór Wiersze publikowane i niepublikowane (1997).

Marta Aluchna-Emelianow zapisała się w pamięci słupszczan jako niezwykła i wyjątkowa. Po przejściu na emeryturę prowadziła czytelnię na dworcu PKP. Stworzyła tam miejsce niemal kultowe, gdzie rozmowom o literaturze, życiu, historii, filozofii nie było końca. Miała wielki urok osobisty i ujmujący sposób bycia. „Matkowała” kolejnym pokoleniom adeptów pióra, którzy niemal o każdej porze mogli wpaść na herbatkę do jej gościnnego i otwartego domu przy ulicy Zamkowej. Była wreszcie wielkim autorytetem dla słupskich polonistów, chętnie przyjmowała zaproszenia na wieczory autorskie. Miała świetny kontakt z młodzieżą. Uwielbiała koty.

Zmarła 26 września 1991 roku w Słupsku. Jej imieniem nazwana została jedna ze słupskich ulic, a także na frontonie domu, w którym mieszkała, wmurowano tablicę pamiątkową.

 

Bibliografia
Marta Aluchna-Emelianow. Bio-bibliografia, oprac. A. Świetlicka, Słupsk 1998.
Znani Słupszczanie. Szkice biograficzne z powojennych dziejów miasta, red. A. Świetlicka,
E. Wisławska, Słupsk 2003.
Emelianow, M. A., Szukanie kształtu, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, 1962.
Emelianow, M. A., Popiół i proch, Poznań, 1964.
Emelianow, M. A., Wiem i nie wiem, Poznań, 1968.
Emelianow, M. A., Świta dzień, Poznań, 1975.
Emelianow, M. A., Wiersze wybrane: 1929–1975, Poznań, 1978.
Emelianow, M. A., Tęsknota za jednoznacznością, Wydawnictwo Literackie Baltic, 1989.
Emelianow, M. A., Wiersze publikowane i niepublikowane, Dom Grobów Słupskich, Zeszyt 5, 1997.
Wspomnienia Rodziny – Maria Kido- Wójciak, wnuczka, Mirosław Kido, wnuk

Zdjęcie za: https://www.bibliotekacyfrowa.eu/Content/265/288_0001.pdf

Autorka: Małgorzata Lenart

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności