PL RU EN
 
Wiesława Kwiatkowska

Wiesława Kwiatkowska

1936-2006

Wiesława Irena Kwiatkowska (z domu Janas) – gdyńska dziennikarka, dokumentalistka i opozycjonistka w czasach PRL, autorka książek o Gdyni.

Urodziła się w Gdyni 31 maja 1936 roku. Pochodziła z rodziny, gdzie ceniono patriotyzm, zainteresowanie historią, a dzieci zachęcano do nauki. Po zajęciu miasta przez niemieckich żołnierzy w 1939 roku, rodzina zdecydowała się pozostawić mieszkanie i udać się wraz z innymi wysiedleńcami w okolice Radomia, a następnie w rodzinne strony matki niedaleko Łodzi. Janasowie przetrwali wojnę, prowadząc niewielki sklep i zakład krawiecki. Tuż po zakończeniu wojny wszystkim udało się wrócić do rodzinnej Gdyni, gdzie Wiesława Janas ukończyła szkołę i zdała maturę.

Ukończyła studia na Uniwersytecie Gdańskim, była z wykształcenia polonistką. Nie od razu jednak zajęła się z dziennikarstwem. Początkowo pracowała w szkole, w domu kultury, pisała też kryminały oraz zbierała wspomnienia więźniów obozu pracy Stutthoff. Rzeczywistość czasów PRL stopniowo rozbudzała w niej bunt i niezgodę wobec ówczesnej sytuacji politycznej i społecznej. Punktem kulminacyjnym, który wpłynął na życie prywatne oraz zawodowe Kwiatkowskiej, okazało się krwawe stłumienie strajków na Wybrzeżu podczas wydarzeń grudniowych w 1970 roku, czego była naocznym świadkiem. Kwiatkowskiej udało się wrócić bezpiecznie do domu, ale temat ten pozostał już obecny w jej życiu na zawsze.

W 1980 roku w ramach pracy dla sekcji historycznej NSZZ „Solidarność” rozpoczęła gromadzenie informacji o tamtych wydarzeniach – przeprowadzała wywiady, wysłuchiwała relacji świadków i uczestników zdarzeń, którzy niejednokrotnie pierwszy raz decydowali się oficjalnie wypowiedzieć na tak bolesny temat. Współredagowała również broszury informacyjne dotyczące protestów i represji na Wybrzeżu. Zaraz po wprowadzeniu stanu wojennego za tę działalność otrzymała wyrok pięciu lat więzienia oraz trzech lat pozbawienia praw publicznych. Nie dopuszczała możliwości zwrócenia się z prośbą o ułaskawienie. W listach do córki pisała: „Jak nisko musiałabym upaść, żeby prosić o łaskę za coś, czego nie zrobiłam?” (Umięcka 2012). Po złagodzeniu wyroku wyszła na wolność w marcu 1983 roku. Wraz z innymi byłymi współwięźniarkami wystosowała petycję o zniesienie stanu wojennego oraz legalizację „Solidarności”. Od tego czasu na dobre zajęła się też dziennikarstwem, działalnością opozycyjną i gromadzeniem materiałów do książek o Grudniu 1970. Z tego powodu stale obserwował ją Urząd Bezpieczeństwa. Organizowano przeszukiwania jej domu i konfiskowano zebrane dokumenty. Nie przeszkodziło jej to jednak w wydaniu w 1986 roku, oczywiście w drugim obiegu, książki o masakrze na Wybrzeżu – Grudzień 1970 w Gdyni. Swoje zaangażowanie w ten temat traktowała jako spełnienie dziennikarskiego obowiązku oraz „sposób przeciwstawienia się wrogowi bez strzałów i zabijania” (Sokołowska 2011: 20). Wierzyła, że wystarczy ujawnić prawdę, by przekonać wszystkich, nawet zwolenników reżimu komunistycznego, do poglądów opozycji.

W 1987 roku była jedną ze stu trzydziestu dwóch działaczy i działaczek opozycji zatrzymanych „prewencyjnie” przez władze przed pielgrzymką Jana Pawła II do Polski.

Po roku 1989 zaczęła pracę dla „Tygodnika Gdańskiego”, a później dla gdyńskiego oddziału „Dziennika Bałtyckiego”. W czasie obrad Okrągłego Stołu miała okazję uczestniczyć w śledztwie dotyczącym grudniowej masakry. Napisała i współtworzyła kolejne książki dotyczące wydarzeń grudniowych – Apokalipsa Grudniowa (1993) oraz To nie na darmo… Grudzień ’70 w Gdańsku i Gdyni (2006). W jej twórczym dorobku możemy znaleźć opracowania poświęcone Gdyni, miastu, które darzyła szczerą miłością: Gdyńskie Cmentarze. O twórcach miast i portu i floty (wspólnie z córką Małgorzatą Sokołowską, 2003) oraz Encyklopedia Gdyni (wspólnie z Małgorzatą Sokołowską i Izabellą Greczanik-Filipp, 2006).

Za swoją działalność otrzymała od „S” („Solidarność”) Stoczni Gdynia Nagrodę Złotego Pióra oraz medal im. Eugeniusza Kwiatkowskiego za wybitne zasługi dla Gdyni.

Zmarła 18 czerwca 2006 roku w Gdyni. Po śmierci otrzymała odznaczenie Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Miasto uczciło także pamięć działaczki poprzez nadanie jednej z gdyńskich ulic jej imienia oraz przez odsłonięcie przy pomniku Ofiar Grudnia 1970 poświęconej jej pamiątkowej tablicy.

 

Bibliografia
Eisler, J., Greczanik-Filipp, I., Kwiatkowska, W., Marszalec, J., To nie na darmo… Grudzień ’70 w Gdańsku i Gdyni, Pelplin 2006.
Encyklopedia Gdyni, red. W. Kwiatkowska, I. Greczanik-Filipp, Gdynia 2006.
Kazański, A., Wiesława Kwiatkowska, http://www.encysol.pl/wiki/ Wies%C5%82awa_Kwiatkowska. Dostęp: 13.11.2018.
Kwiatkowska, W., Apokalipsa Grudniowa, Gdynia 1993.
Kwiatkowska, W., Grudzień 1970 w Gdyni. Archiwum „Solidarności”, Wydanie drugoobiegowe, Warszawa 1986. Książka ukazała się pod błędnym nazwiskiem „Kwaśniewska”.
Kwiatkowska, W., Sokołowska, M., Gdyńskie Cmentarze. O twórcach miast i portu i floty, Gdynia 2003.
Sokołowska, M., Wiesława Kwiatkowska. Gdynianka, Gdynia 2011.
Umięcka, A., Opowieść o kobiecie z żelaza. Rozmowa z Małgorzatą Sokołowską, 2012, http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,11045341,Opowiesc_o_kobiecie_z_zelaza.html Dostęp: 13.11.2018.

Autorka: Natalia Lewandowska

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności