Zofia Matysik

Zofia Matysik (z domu Tomaszewicz) – pierwsza w Polsce dydaktyczka chemii, profesjonalna pływaczka.

Urodziła się w Odessie w 1917 roku. Krótko po I wojnie światowej wraz z rodziną przybyła do Wilna, gdzie ukończyła polskie gimnazjum u Sióstr Nazaretanek i rozpoczęła studia na Wydziale Chemii Uniwersytetu Wileńskiego. W czasie studiów uprawiała wyczynowo pływanie kraulem i w 1939 roku znalazła się w polskiej kadrze olimpijskiej, zdobywając mistrzostwo Polski.

W czasie wojny wstąpiła do Armii Krajowej i uczestniczyła w tajnym nauczaniu. Wzięła również udział w operacji „Ostra Brama” rozpoczętej 7 lipca 1944 i mającej na celu oswobodzenie Wilna z rąk okupanta niemieckiego. Zajmowała się wówczas głównie fałszowaniem dokumentów.

Po 1945 roku wraz z pracownikami i studentami Uniwersytetu Wileńskiego przeniosła się do Torunia do nowo powołanego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Tam ukończyła studia i podjęła pracę asystentki w Zakładzie Chemii. W 1948 roku obroniła pracę doktorską.

W 1952 roku wyprowadziła się na Wybrzeże, gdzie podjęła pracę naukowo-dydaktyczną w Instytucie Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku. Powierzono jej organizację magisterskich studiów zaocznych na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii. Wtedy właśnie zainteresowała się dydaktyką chemii, która stała się jej pasją do końca życia. W 1954 roku utworzyła pierwszy w Polsce Zakład Metodyki Nauczania Chemii – późniejszy Zakład Dydaktyki Chemii. W swojej pracy dbała o rozwój naukowy pracowników zakładu. Dzięki jej wysiłkom na wydziałach chemicznych mogły być przeprowadzane przewody doktorskie z dydaktyki chemii. W latach 1976–1985 jako pierwsza w kraju wypromowała pięciu doktorów chemii z tego zakresu, wśród nich trzy kobiety. Organizowała stałe seminaria dla czynnych nauczycieli oraz metodyków. Współpracowała z Instytutem Kształcenia Nauczycieli i Ośrodkiem Metodycznym w Gdańsku, przewodniczyła Komisji do spraw nadawania nauczycielom chemii stopni specjalizacji zawodowej. Współdziałała także z komisjami programowymi i kwalifikacyjnymi dla nauczycieli chemii przy Ministerstwie Edukacji Narodowej. Była aktywną członkinią Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Współpracowała z dydaktykami chemii z Niemiec, Czech, Rosji oraz współprowadziła badania naukowe z wieloma ośrodkami zagranicznymi. Cieszyła się niekwestionowanym autorytetem i była międzynarodową ekspertką w swojej dziedzinie. Zakładem kierowała do roku 1987, kiedy to przeszła na emeryturę. Zmarła 16 lutego 1997 roku w Sopocie.

Opublikowała wiele prac naukowych i artykułów na temat dydaktyki oraz metodyki nauczania chemii. Opracowała kilka skryptów z metodyki nauczania i historii chemii. Wydała również wiele książek pomocniczych dla nauczycieli chemii, podręczniki szkolne i zbiory zadań (niektóre z nich doczekały się nawet dwudziestu wydań). Za swoją pracę naukową i dydaktyczną została wyróżniona wieloma odznaczeniami, między innymi Medalem Komisji Edukacji Narodowej, tytułem „Zasłużonego Nauczyciela” oraz Odznaką Honorową Polskiego Towarzystwa Chemicznego.

Od 2008 roku przyznawany jest medal jej imienia, przyznawany przez Sekcję Dydaktyczną Polskiego Towarzystwa Chemicznego za wybitne osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze, popularyzację wiedzy chemicznej, rozwijanie innowacyjnych metod nauczania i uczenia się oraz aktywną działalność na rzecz edukacji chemicznej.

Jest synową Marii Matysik i matką Anny Marii Mydlarskiej.

Bibliografia
Matysikowa Zofia, https://uatacz.up.krakow.pl/~wwwchemia/zdch/index.php/zyciorysy-dydaktykow-chemii/116-matysikowa-zofia. Dostęp: 10.10.2018.
Piosik, R., Kowalik, E., Florek, A., Medal im. Zofii Matysikowej, http://dydaktyka.ptchem.pl/medal-im–zofii-matysikowej. Dostęp: 10.10.2018.
Rozmowa z Anną Marią Mydlarską, córką Zofii Matysik, przeprowadzona przez autorkę biogramu w dn. 19.10.2018.

Autorka: Anna Zielińska-Fedoruk

Zdjęcie Zofii Matysik / archiwum rodzinne Anny Marii Mydlarskiej