PL RU EN

Gdańsk. Przewodnik literacki – recenzja

Czy kochasz Gdańsk, czy jesteś jego miłośnikiem, czy może codziennie przemierzasz ulice tego miasta książka Petera Olivera Loewa – Gdańsk. Przewodnik literacki jest właśnie dla Ciebie! Zanim zaczniecie pytać dlaczego, wstrzymajcie się chwilę, bo nim skończycie czytać tę stronę, pytanie to prawdopodobnie okaże się zbędne.
Autorka: Dominika Ikonnikow
Loew jest historykiem, tłumaczem, kulturoznawcą, badaczem nowożytnych stosunków polsko-niemieckich, specjalizuje się w dziejach Gdańska i Pomorza Gdańskiego. Za swoją pracę został wyróżniony Nagrodą Miasta Gdańska za Promocję Kultury Miasta im. Marcina Opitza. Jest autorem wielu książek i publikacji o historii tego miasta, jak choćby Gdańsk. Między mitami. Nakładem wydawnictwa Instytutu Kultury Miejskiej ukazała się w 2013 roku pozycja Gdańsk. Biografia miasta, której recenzja gościła już na naszej stronie.
Gdańsk. Przewodnik literacki do tej pory dostępna była wyłącznie w języku niemieckim. 14 kwietnia 2014 roku po raz pierwszy ukazała się w języku polskim nakładem IKM. Za przekład na język polski odpowiadają: Izabela Sellmer, Magdalena Kałużna i Tomasz Ososiński.
SONY DSC
 
Gdańsk jest od wieków miastem zróżnicowanym tak kulturowo, jak i architektonicznie, jest wręcz nasycony doświadczeniem różnych narodowości, które go zamieszkiwały. Wydaje się, że jego wszystkie tajemnice są już znane, a liczne skarby przeszłości – odkryte. Jednak książka Loewa zabiera nas w podróż po zaułkach, uliczkach, dzielnicach miasta, o których do tej pory wiedzieliśmy bardzo mało, albo nie wiedzieliśmy o nich w ogóle. Sam autor przyznał w wywiadach prasowych, że praca nad książką sprawiła, że spojrzał na Gdańsk na nowo.
Osiem rozdziałów książki przypomina osiem spacerów, na które czytelnika zaprasza Loew. Na kartach swojego dzieła ukazuje, m.in. rejon Biskupiej Górki, Grodziska, Dolnego Miasta, Zaroślaka. Proponuje przechadzkę wzdłuż Wisły z Sobieszewa na Westerplatte, by następnie wrócić do pięknego Wrzeszcza – jak sam zaznacza, dzielnicy poetów. A jeśli i to czytelniczko i czytelniku pozostawi po sobie nieznośny niedosyt, autor odmaluje przed wami Stare Przedmieście i zasłużoną dla miasta Wyspę Spichrzów.
Zwyczajny to przewodnik zatem, zapytacie? Niezwyczajny, bo literacki, jak też sam tytuł ogłasza wszem i wobec. Peter Oliver Loew prowadzi swoich gości szlakiem pisarzy i poetów, którzy w swych utworach opisują to portowe miasto.

Tu mi Gdańsk, a tu poezja
Nie istnieje miasto bez poetów
przewodników z serca do umysłu
z marzeń do przedmiotów
które ponad nami stygną odnowione.

[Bolesław Fac, Nie ma chwili do stracenia]
To właśnie ten cytat rozpoczyna wyjątkową, literacką podróż przez Gdańsk i jego dzielnice. Przewodnikami są, m.in. Pablo Neruda, Stefan Chwin, Paul Enderling, Brunon Zwarra, Wilhelm Schumacher i Alexander von Bernus. Swoimi opowieściami prowadzą cię czytelniczko i czytelniku do Szkoły Wojennej, która mieściła się w budynku z palonej cegły. W jej murach pruscy kadeci, późniejsi oficerowie poznawali tajemnice wojskowego rzemiosła. Zapoznają was z historią Victoriaschule, miejsca, w którym toczyła się akcja powieści Arthura Brausewettera A miłości bym nie miał… z 1926 roku. W którym gdańska policja oraz gestapo więziło działaczki i działaczy polonijnych oraz Żydów w 1939 roku.
SONY DSC
Stamtąd zaprowadzą was do baszt i pod mury Dworu Miejskiego. Opisy nieistniejącego już Teatru Wilhelma zaprą dech w piersiach, gdyż był w stanie pomieścić trzy tysiące gości, a spektakle komediowe i walki zapaśników oświetlało nawet dwa tysiące żarówek ! A skoro już ukazują kulturę gdańską, to zabiorą nas również w odwiedziny do Stanisławy Przybyszewskiej, która, mieszkając w odosobnieniu przy Bastionie św. Gertrudy, napisała rozliczne powieści, poematy, sztuki teatralne, nowele i listy. By odpocząć chwilę, poprowadzą nas do Domu Zdrojowego stojącego nad samym morzem, a z mola w Brzeźnie półwysep Westerplatte wyda się nam być o wiele bliżej, niż w rzeczywistości.
A jeśli chcielibyśmy zobaczyć  więcej, to w okolice dawnego Schroniska Młodzieżowego im. Paula Beneke, skąd widać najpiękniejszą panoramę miasta,  zaprosi nas Gwidon Wasielewski:

Najlepiej lenić się
na Biskupiej Górce
tutaj
pod niebieskim niebem
lipca
trwa wielki bój
o miejsce w przestrzeni
dla wonnych kwiatów
białej koniczynki
a kiedy znajdziesz już
to miejsce
pomiędzy płową wiechą
tymotki
i grzbiecistym lichtarzem
świetlika
w dole
płonie w rozedrganym
powietrzu
czerwony gotyk
Hanzy

[„Gdańsk – w lipcu„]
Każda podróż i spacer w Przewodniku literackim opatrzona została mapą, a liczne fotografie, reprodukcje starych pocztówek czy zdjęcia z początków ubiegłego stulecia dodają uroku i malowniczości rozlicznym wędrówkom.
Gdańsk. Przewodnik literacki jest książką godną polecenia każdemu. Mam nadzieję, czytelniczko i czytelniku, którzy jeszcze po nią nie sięgnęliście, że teraz uczynicie to bez wahania. Najlepszym zaproszeniem niech będą słowa wiersza:

I nie umarło ! Nie zatonęło,
nie zginął ślad tych wież i bram.
Ze zgliszcz, z pożogi się dźwignęło
Z popiołów powstał feniks sam.
Trwa ciągle w myślach niewzruszenie
tych wszystkich, co kochali je.
Otulą mnie tęsknoty cienie
I miasto w serce zamkną me.

[Wolfgang Federau, Wieczne miasto Gdańsk]

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności