Olga Krzyżanowska

1929-2018

Olga Krzyżanowska – lekarka, działaczka społeczna, polityczka, wielokrotna parlamentarzystka, wicemarszałkini Sejmu w latach 1989–1991 oraz 1993–1997.

Urodziła się 10 września 1929 roku w Warszawie i tam spędziła wczesne dzieciństwo oraz czas wojny i okupacji. Należała do Szarych Szeregów. W wieku dwunastu lat uratowała tajne dokumenty przed niemieckim okupantem, za co została uhonorowana Krzyżem Walecznych. W sierpniu 1945 roku przeprowadziła się do Gdańska, gdzie w 1952 ukończyła Akademię Medyczną. Jak sama mówiła: „Cieszyłam się, że mam zawód, dzięki któremu mogę służyć ludziom”. Pracowała najpierw w szpitalu w Pucku, a potem w Szpitalu Wojewódzkim i na Akademii Medycznej, a w latach 1962–1989 była kierowniczką poradni chorób zawodowych w Wojewódzkiej Przychodni Przemysłowej, znajdującej się przy Stoczni Gdańskiej. Po podpisaniu porozumień sierpniowych w 1980 roku, włączyła się w tworzenie struktur „Solidarności”, działała w Komitecie Założycielskim NSZZ Pracowników Służby Zdrowia oraz w Krajowej Komisji Koordynacyjnej Służby Zdrowia. Przewodniczyła I Zjazdowi Sekcji Służby Zdrowia „Solidarność” w listopadzie 1981 roku. W czasie stanu wojennego zaangażowała się w pomoc potrzebującym i ukrywającym się. W 1989 przyjęła propozycję startowania do Sejmu kontraktowego z Tczewa i okolic, zorganizowała skuteczną kampanię wyborczą i dostała się do Sejmu.

Od 1989 do 2001 roku zasiadała w Sejmie, w tym dwukrotnie sprawowała funkcję wicemarszałkini. Reprezentowała też Polskę w Radzie Europy w latach 1990–1993. Jako wicemarszałkini wsławiła się niezwykłą kulturą, taktem i uprzejmością, z którą zaprowadzała porządek na sali obrad, a także szukaniem porozumienia ponad różnicami politycznymi. Podczas prac nad ustawą o uporządkowaniu stosunków kredytowych w 1992 roku, zwróciła się do posłów tymi słowami: „Proszę państwa, rozumiem, że przemawiamy do wyborców, rozumiem wszystkie uwarunkowania polityczne, ale to my będziemy odpowiadać za tę ustawę i ludzie nie będą nas rozliczać z tych pięknych słów, które tu padają. Ludzie będą nas rozliczać z konkretów i faktów. I proszę, żeby te konkrety i fakty zajęły większą część czasu w dyskusji, a nie wzajemne napaści jednej partii na drugą. Chodzi tu o ważniejszą sprawę niż nasze ambicje polityczne”. Zaproponowała utworzenie Komisji Etyki Poselskiej, której następnie przewodniczyła w latach 1997–2001. Od 2001 do 2005 roku zasiadała w Senacie. W swojej działalności parlamentarnej zajmowała się szczególnie polityką zagraniczną i prawami człowieka, w tym prawami kobiet.

Była członkinią Rady Społecznej przy Rzeczniku Praw Obywatelskich, Rady Fundacji im. Batorego oraz Rady Programowej Kongresu Kobiet. Została ministrą zdrowia w gabinecie cieni Kongresu Kobiet, który został utworzony w 2011 roku jako konstruktywna propozycja dla rządu i którego członkinie od tamtego czasu monitorują działania polityków.

Za swoją działalność została nagrodzona licznymi odznaczeniami, między innymi Krzyżem Komandorskim z gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, nagrodą Europejskiego Kongresu Kobiet, medalem św. Wojciecha i Odznaką Honorową Rzecznika Praw Obywatelskich „Za zasługi dla ochrony praw człowieka”.

Do końca życia udzielała się publicznie. Zmarła 22 czerwca 2018 roku, w wieku 88 lat. Została pochowana w Alei Zasłużonych na gdańskim cmentarzu Srebrzysko.

27 sierpnia 2020 roku dołączyła do grona patronek gdańskich tramwajów.

Bibliografia
Dąbrowska, A., Nie żyje Olga Krzyżanowska, była wicemarszałkini Sejmu, działaczka „Solidarności”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1753616,1,nie-zyje-olga-krzyzanowska-byla-wicemarszalkini-sejmu-dzialaczka-solidarnosci.read. Dostęp: 2018.10.05.
Gabinet cieni, https://www.kongreskobiet.pl/pl-PL/text/o_nas/Gabinet_Cieni. Dostęp: 2018.10.20.
Herbich, A., Dziewczyny z Solidarności, Kraków 2016.
Mrozińska, M., Nie znoszę uproszczonych czarno-białych ocen. Wywiad z Olgą Krzyżanowską, https://www.gdansk.pl/historia/nie-znosze-uproszczonych-czarno-bialych-ocen,a,96367. Dostęp: 2018.10.05.
Torańska, T., Dalej, Wielka Litera, Warszawa 2016.
https://www.gdansk.pl/wiadomosci/swieto-wolnosci-i-demokracji-bohaterki-solidarnosci-patronkami-gdanskich-tramwajow,a,177741 Dostęp: 28.08.2020