PL RU EN

Premiera audioprzewodnika „Stocznia jest kobietą”

Długie miesiące ciężkiej pracy zostały ukoronowane. 10 grudnia 2013 r. odbyła się prapremiera audioprzewodnika „Stocznia jest kobietą”, stworzonego przez Stowarzyszenie Arteria i Instytut Kultury Miejskiej. Podczas spotkania zaprezentowano fragmenty wyjątkowej dokumentacji losów kobiet związanych z dawną Stocznią Gdańską.

fot. Tomasz Ziółkowski
fot. Tomasz Ziółkowski

fot. Tomasz Ziółkowski
fot. Tomasz Ziółkowski

Stocznia Gdańska stała się symbolem walki o wyzwolenie spod reżimu PRLowskiego. W powszechnej świadomości zadomowił się obraz strajkujących robotników, wśród których swą obecność zaznaczyły również kobiety, czego przykładem są Anna Walentynowicz i Alina Pienkowska. Niemniej jednak, obecność pracownic wśród stoczniowej kadry przez długi czas pozostawała niezauważona. Pierwszoplanowe role w historii potężnego niegdyś zakładu w przeważającej większości przypisywano mężczyznom. Dzięki intensywnej pracy m.in. członkiń grupy Metropolitanka, działającej przy Instytucie Kultury Miejskiej, pracownice, nierzadko także uczestniczki przełomowych wydarzeń, zyskały wreszcie prawo głosu. Audioprzewodnik zatytułowany „Stocznia jest kobietą” ukazuje nieznane Stoczni Gdańskiej. Opowieści zebrane przez realizatorki i realizatorów projektu dokumentują codzienne zwyczaje panujące wśród załogi, jej ciężką pracę, ale też chwile wytchnienia. Przewodnik, który równie dobrze sprawdza się jako słuchowisko, wzbogaca historię dawnej Stoczni Gdańskiej o tak, wydawałoby się, błahe elementy jak funkcjonowanie odrębnych przedszkoli dla dzieci stoczniowców. Wywiady przeprowadzone na potrzeby stworzenia audioprzewodnika „Stocznia jest kobietą” okazały się zatem bogatym źródłem wiedzy antropologicznej.

Prezentacja audioprzewodnika odbyła się podczas ostatniego w tym roku spotkania w ramach cyklu „Akademia Stoczni w Gdańsku”. W jej programie znalazła się seria wykładów poświęconych różnym aspektom działalności zakładu, między innymi jego przestrzeni czy specyfice urządzeń technologicznych. Ilość uczestników zgromadzonych 10 grudnia w sieni Instytutu Kultury Miejskiej jest dowodem na to, że Stocznia Gdańska pozostaje obecna w lokalnej świadomości, niezależnie od zmian wprowadzanych na jej terenie. Wśród gości znalazły się bohaterki i bohaterowie audioprzewodnika. To dzięki nim właśnie będziemy mieli możliwość przespacerowania się po terenie dawnej Stoczni Gdańskiej, wysłuchując przy tym związanych z nim wspomnień. Na spotkaniu nie mogło również zabraknąć twórczyń i twórców projektu „Stocznia jest kobietą”. Przeprowadzili oni kilkanaście wywiadów, docierając do faktów nieznanych szerokiemu gronu ludzi.

Ciągłe zmiany dokonywane w stoczniowej przestrzeni, mogą okazać się przeszkodą w podążaniu szlakami wyznaczonymi przez audioprzewodnik. Twórczynie dołożyły jednak starań, aby przemieszczanie się trasą było bezpieczne dla zwiedzających i nie utrudniało prac prowadzonych na terenach postoczniowych..

Prowadzące spotkanie, Anna Miler oraz Marta Tymińska, poprzedziły prezentację fragmentów audioprzewodnika krótkim wstępem nakreślającym proces realizacji projektu „Stocznia jest kobietą. Opowieści kobiet ze Stoczni Gdańskiej”. Aby nie pozostawiać zgromadzonych zbyt długo w stanie oczekiwania, bez zbędnych formalności zademonstrowały efekt wspólnej pracy. W momencie, gdy zabrzmiały pierwsze dźwięki audioprzewodnika, wśród publiczności zapanowała zupełna cisza i skupienie. Fonetyczny przekaz nie został zakłócony przez wizualne dodatki, a jedynym wsparciem graficznym była wyświetlona mapa. W tej sytuacji szczególnie zaskakująca była reakcja uczestników spotkania, którzy ani przez chwilę nie okazywali znużenia zaproponowaną formą prezentacji. Co więcej, po zakończeniu pierwszego fragmentu pojawiła się prośba o kontynuację. Wszystko wskazuje na to, że – zgodnie z zapowiedziami – „Stocznia jest kobietą” rzeczywiście doskonale sprawdzi się jako słuchowisko.

Po prezentacji nadszedł czas na podzielenie się własną refleksją na temat przygotowanego materiału. Jak się okazało, dobór przedstawionych sekwencji stworzył wrażenie, że „Stocznia jest kobietą” skupia się wyłącznie na pozytywnych, sielankowych wręcz, scenach z zakładowej codzienności. Autorki zapewniły, że wśród zgromadzonych wywiadów nie zabrakło także opowieści o wyczerpującej pracy fizycznej.

Odsłuchanie audioprzewodnika rozbudziło wspomnienia dawnych pracownic i pracowników Stoczni Gdańskiej obecnych na spotkaniu. Część z nich chętnie podzieliła się własnymi odczuciami na forum, w wyniku czego wywiązała się interesująca dyskusja uzupełniająca prezentację. Dotyczyła ona m.in. mechanizmów pamięci, tego, co się pamięta i czym ludzie chcą się z innymi dzielić.

Premierowe odtworzenie audioprzewodnika „Stocznia jest kobietą” okazało się sukcesem – dopisała zarówno frekwencja, jak i chęć uczestników do dyskusji. Efekt pracy osób zaangażowanych w projekt przypomina swoim odbiorcom, że historia Stoczni nie rozpoczęła się wraz z narodzinami Solidarności. Nie ograniczyła się również do wprowadzania technologicznych innowacji. Na dzieje potężnego zakładu złożyły się przede wszystkim biografie pracownic i pracowników, którzy przeważnie wiązali się z nim na dziesięciolecia. Projekt „Stocznia jest kobietą. Opowieści kobiet ze Stoczni Gdańskiej” oddał hołd człowiekowi zbyt często traktowanemu wyłącznie jako część składowa robotniczej masy. Największy potencjał rewolucyjny tej inicjatywy tkwi jednak w udzieleniu głosu kobietom biorącym udział zarówno w przełomowych wydarzeniach, jak i w prozie stoczniowej codzienności.

Aneta Lehmann

fot. Tomasz Ziólkowski
fot. Tomasz Ziólkowski

28 grudnia na stronach internetowych: projektu Metropolitanka (http://metropolitanka.ikm.gda.pl/) oraz Stowarzyszenia Arteria (http://www.art-eria.pl/), zostanie opublikowana pełna wersja audioprzewodnika „Stocznia jest kobietą”, którą będzie można bezpłatnie pobrać. 

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności