Helena Żelewska

Helena Żelewska – działaczka polonijna, nauczycielka, aktywistka społeczna.

Urodziła się w 1869 roku w Mściszewicach. Była córką Hermanna Żelewskiego i Antoniny Borzyszkowskiej. Wykształcenie zdobyła we Francji, w Gdańsku zamieszkała w 1898 roku. Początkowo była nauczycielką w prywatnych szkołach, w tym w prywatnej katolickiej szkole w Kaplicy Królewskiej. Następnie była współtwórczynią i jedną z pierwszych nauczycielek Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej, gdzie wykładała język francuski oraz niemiecki, jak też organizowała życie kulturalne. Wspominana była przez wielu wychowanków jako osoba surowa,
ale sprawiedliwa, bardzo zaangażowana w życie Gimnazjum.

W 1919 roku założyła Towarzystwo Młodzieży Żeńskiej im. Św. Jadwigi, którego była również pierwszą prezeską. W ramach spotkań Stowarzyszenia organizowano wieczory poświęcone polskiej historii i literaturze, wycieczki przyrodnicze, kursy zawodowe i doszkalające. W 1921 roku Żelewska zorganizowała i prowadziła Polską Misję Dworcową w Gdańsku, która pełniła ważną rolę w kwestii praw kobiet. Wolontariuszki pomagały w niej młodym dziewczętom przybyłym z okolicznych wsi kaszubskich do Gdańska. W ten sposób chroniły młode kobiety przed przestępstwami seksualnymi, na jakie były szczególnie narażone, a także przed wyzyskaniem jako tania siła robocza. Organizacja wyrabiała kobietom niezbędne dokumenty, udzielała zapomóg finansowych, pomagała znaleźć zatrudnienie lub wrócić do domu. Polska Misja Dworcowa dysponowała również niewielkim hostelem, gdzie przez krótki czas mogły zamieszkać jej podopieczne. Żelewska organizowała pracę wolontariuszek, pełniła także dyżury dworcowe, odwiedzała potrzebujące pomocy kobiety w areszcie, a także współorganizowała pracę filii organizacji w Nowym Porcie, którą otworzono w 1929 roku. Według sprawozdań Misji za 1931 rok, w tym czasie udzielono pomocy 23 291 razy, z czego z noclegu w budynku Schroniska Dworcowego skorzystały 933 kobiety.

Helena Żelewska zmarła w 1937 roku w Wejherowie.

Bibliografia:
Danielewicz, G., Koprowska, M., Walicka, M., Polki w Wolnym Mieście Gdańsku, Gdańsk 1985.
Danielewicz, G., Odejścia w słońcu, Gdynia 2001.
„Gazeta Gdańska”, roczniki w latach 1920-1937, Pomorska Biblioteka Cyfrowa. Dostęp: 16.06.2018.

Autorka: Dominika Ikonnikow