TRASA “S” Działaczki Solidarności
Bez kobiet nie byłoby Sierpnia ’80
14 sierpnia 1980 roku pracownicy i pracownice Stoczni Gdańskiej im. Lenina zażądali przywrócenia do pracy zwolnionej kilka dni wcześniej Anny Walentynowicz – suwnicowej oraz działaczki Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża (WZZ). Był to pierwszy na taką skalę w okresie PRLu strajk, którego główną przyczyną nie były powody ekonomiczne. Alina Pienkowska – działaczka WZZ i pielęgniarka w przychodni i szpitalu przy stoczni – telefonicznie przekazała informację o proteście Jackowi Kuroniowi – opozycyjnemu działaczowi w Warszawie, który latem 1980 roku organizował sieć informacyjną o strajkach. Za jego pośrednictwem wiadomość dotarła do Radia Wolna Europa i całej Polski. Dołączały kolejne zakłady pracy.
Autorka: Anna Miler
16 sierpnia – po zaakceptowaniu żądań strajkujących ze Stoczni Gdańskiej – protest został zakończony. Wtedy do Stoczni dotarła Henryka Krzywonos – motornicza zatrzymując 15 sierpnia 1980 tramwaj przyczyniła się do rozpoczęcia strajku w komunikacji publicznej, który sparaliżował zakłady pracy w całym mieście. Krzywonos krzyknęła: „Jeśli przestaniecie strajkować, rozgniotą nas jak pluskwy”. Działacze i działaczki WZZ zdecydowali, że należy kontynuować strajk w ramach solidarności z zakładami, które wcześniej wsparły Stocznię. Trzy kobiety – Anna Walentynowicz, Alina Pienkowska i Ewa Ossowska przekonywały pracowników i pracownice opuszczających stocznię po ogłoszeniu zwycięstwa do tej decyzji i doprowadziły do ponownego zamknięcia bram Stoczni. Rozpoczął się okupacyjny strajk solidarnościowy, który zakończył się podpisaniem porozumień sierpniowych gwarantujących powołanie niezależnych od partii i pracodawców związków zawodowych.
Kobiety pełniły aktywną rolę w czasie strajku w Stoczni oraz na jej zewnątrz. Walentynowicz, Pienkowska, Krzywonos i Joanna Duda-Gwiazda zostały członkiniami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, brały udział w rozmowach z przedstawicielami rządu, podpisały się (z wyjątkiem Duda-Gwiazdy) pod Porozumieniami Sierpniowymi. Jego pierwszy punkt mówił o powołaniu niezależnych, samorządnych związków zawodowych. Ewa Milewicz współredagowała Strajkowy Biuletyn Informacyjny „Solidarność”. Bożena Rybicka i Magdalena Modzelewska z Ruchu Młodej Polski prowadziły modlitwy pod Bramą nr 2; tam też gdzie gromadziły się kobiety z jedzeniem i dobrym słowem dla strajkujących.
A to nie wszystkie kobiety, które aktywnie włączyły się w strajk solidarnościowy w 1980 roku… Gdyby nie kobiety, nie byłoby Sierpnia ’80.
W tej trasie przypominamy ruch społeczny Solidarność, który miał na celu demokratyzację życia w PRLu. Narodził się w 1980 roku, w Stoczni Gdańskiej. Chcemy przypomnieć rolę aktywnych kobiet z różnych środowisk w jego powstaniu i rozwinięciu.