PL RU EN
 
Anna Burda (Burdówna)

Anna Burda (Burdówna)

1911-2010

Anna Burda – nauczycielka, harcerka, nazywana „Aniołem z Ravensbrück”.

Urodziła się 5 lipca 1911 roku w Łodzi. Ukończyła łódzkie, elitarne gimnazjum im. Emilii Sczanieckiej. Jako nastolatka wstąpiła do harcerstwa; ukończyła nawet Szkołę Instruktorską i otrzymała stopień podharcmistrzyni. W 1932 roku założyła I Drużynę Harcerską w Konstantynowie koło Łodzi. W latach 1937–1938 współorganizowała obozy letnie nad morzem dla dzieci z belgijskiej Polonii. W międzyczasie ukończyła Seminarium Nauczycielskie i została nauczycielką. Pierwszą pracę dostała w Szkole Powszechnej w Konstantynowie, a w 1938 roku przeniosła się do Wolnego Miasta Gdańska. Uczyła w szkole w Szymankowie koło Malborka, a następnie w Ełganowie (gmina Trąbki Wielkie).

Na samym początku wojny, już 1 września 1939 roku, Anna Burda została aresztowana przez SS-manów wraz z innymi okolicznymi działaczami i działaczkami. W czasie niewoli cała grupa była wielokrotnie przesłuchiwana i bita. Po trzech dniach zwolniono większość kobiet prócz Anny Burdy i Kunegundy Pawłowskiej, także nauczycielki. Zarzucano im przede wszystkim wrogość wobec Niemców i polonizację dzieci niemieckich na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Czwartego września 1939 roku obie zostały przewiezione do gdańskiego więzienia przy obecnej ulicy Kurkowej. Stamtąd skierowano je na kilka tygodni do przymusowych prac polowych pod Wejherowem.

W kwietniu 1940 Anna Burda jako jedna z pierwszych Polek została wywieziona do obozu w Ravensbrück. Tam szybko włączyła się w działalność konspiracyjną, dzięki której zyskała przydomek „Anioła z Ravensbrück”. Pracowała między innymi w obozowej kuchni; swój blokowy przydział chleba oddawała innym, przemycała również dla więźniarek warzywa i lekarstwa, które zdobywała od znajomego aptekarza. Za swą niezłomną postawę kilkakrotnie była karana karcerem. Prowadziła również w obozie tajne nauczanie, głównie historii, ale również czytała koleżankom wiersze zarówno polskich poetów, jak i własne. Pomagała w niedzielnym przygotowaniu czytań z Ewangelii, przez co nazywana bywała „czarnym wikarym” – na przydomek wpływ miał także kruczoczarny kolor jej włosów. Pracując jako sprzątaczka w obozowych biurach, podsłuchiwała niemieckie radio, a następnie przekazywała wiadomości koleżankom. Razem z innymi harcerkami założyła tajną, obozową Drużynę Harcerek „Mury”, w której Burda pełniła funkcję podzastępowej zastępu „Cegły”.

Pod koniec wojny, podczas ewakuacji, pozostała w obozie, opiekując się chorymi więźniarkami. Później wielokrotnie uczestniczyła w pielgrzymkach byłych więźniarek Ravensbrück do Częstochowy.
Po wojnie wróciła do rodzinnej Łodzi, by opiekować się rodzicami. Za swą patriotyczną i niezłomna postawę otrzymała od ówczesnych władz oświatowych mieszkanie. Cały czas była instruktorką w Związku Harcerstwa Polskiego i pracowała jako nauczycielka języka polskiego w szkole średniej. Na emeryturę przeszła w 1978 roku.

W 2006 roku otrzymała tytuł Honorowego Obywatela Gminy Trąbki Wielkie, zaś w 2009 roku wręczono Annie Burdzie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Utrzymywała stały kontakt ze Szkołą Podstawową w Ełganowie do czasu jej zamknięcia w 2000 roku. Do końca życia interesowała się wszystkim, co działo się w tej miejscowości.

Zmarła 1 listopada 2010 roku w Łodzi. W 2012 roku została patronką łódzkiej drużyny harcerskiej „Imago”.

 

Bibliografia
Anna Burdówna, http://www.trabkiw.ug.gov.pl/ug/index.php/pl/honorowi-obywatele/anna-burdowna. Dostęp: 20.10.2018.
Order dla Anny Burdy, http://www.prezydent.pl/archiwum-bronislawa-komorowskiego/aktualnosci/ordery-i-odznaczenia/art,530,order-dla-anny-burdy.html. Dostęp: 20.10.2018.
Jagielski, T., Anna Burdówna – niezwykłe życie nauczycielki, http://pruszczgdanski.naszemiasto.pl/artykul/wspomnienie-anna-burdowna-niezwykle-zycie-nauczycielki,3915436,art,t,id,tm.html. Dostęp: 20.10.2018.
Wińska, U., Zwyciężyły wartości. Wspomnienia z Ravensbrück, Gdańsk 1985.

Autorka: Anna Zielińska-Fedoruk

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności