Anna Łajming

1904-2003

Anna Łajming – kaszubska pisarka, autorka opowiadań, sztuk teatralnych i wspomnień.

Urodziła się 24 lipca 1904 roku w wielodzietnej rodzinie Jana i Marianny Żmudy-Trzebiatowskich. Dzieciństwo spędziła w Przymuszewie na Kaszubach. W 1920 roku wyjechała do Szkoły Gospodarstwa Domowego w Chojnicach. Po ukończeniu nauki pracowała w starostwie powiatowym w tym samym mieście. W latach 1924–1925 była urzędniczką Sądu Powiatowego w Sępólnie Krajeńskim. W 1928 podjęła pracę jako sekretarka w majątku ziemskim w Gorzędzieju koło Tczewa. Tu poznała swojego przyszłego męża, Mikołaja Łajminga. Po wyjściu za mąż pracowała w redakcji dziennika „Goniec Pomorski” w Tczewie. Pracę zawodową przerwała po urodzeniu dzieci. W 1939 roku uciekła z rodziną do Radziwiłłowa w okolice Lwowa, skąd wróciła na Pomorze w 1940 roku. Od 1953 roku mieszkała w Słupsku, gdzie zajmowała się domem i rodziną.

Zadebiutowała późno, w 1958 roku, w konkursie literackim. Za skecz Parzyn otrzymała pierwszą nagrodę. W tym samym roku dostała drugą nagrodę za sztukę Szczęście. Jak sama wspominłaa: „Wtedy też domyśliłam się, że powinnam pisać krótkie opowiadania. […] Ale mój mąż chorował i przez całe lata nie mogłam pisać.” (Szczesiak 2004: 187). Większość jej dorobku literackiego powstała po śmierci męża.

Jej pierwszy tekst prozatorski to Śmierć Żebraka z 1958 roku. Wydała również kilka tomów opowiadań: Miód i mleko (1971), Symbol szczęścia (1973), Od dziś do jutra (1976), Czterolistna koniczyna (1985).

Najsłynniejsze dzieło Anny Łajming to trzytomowa autobiografia – Dzieciństwo, Młodość, Mój dom – w której opisała swoje życie od czasów dzieciństwa do wybuchu II wojny światowej.

Tematyką jej twórczości były Kaszuby i Kaszubi sprzed obu wojen światowych. Pisała po polsku, wplatając w narrację kaszubskie dialogi. Barwnie, realistycznie i z humorem przedstawiała codzienne życie wsi i jej mieszkańców. Wyróżniały ją umiejętność tworzenia skondensowanych historii i zmysł obserwacyjny. W swoich opowiadaniach odmalowywała przede wszystkim najbiedniejszych przedstawicieli Kaszub. Przez literaturoznawców jest uważana, obok Hieronima Derdowskiego, Aleksandra Majkowskiego i Jana Drzeżdżona, za jedną z czterech najważniejszych osób tworzących kanon literatury kaszubskiej.

Zmarła 13 lipca 2003 roku.

Najważniejsze wyróżnienia i upamiętnienia autorki to: Medal Stolema (1974) za najważniejsze na Pomorzu odznaczenie dla twórców i animatorów kultury, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983), Złoty Krzyż Zasługi (1979), Srebrna Tabakiera Antoniego Abrahama (2002) przyznawana za działanie na rzecz Kaszub i Pomorza, honorowe obywatelstwo Brus i Słupska, nadanie jednej z ulic Słupska jej imienia, Izba Pamięci w szkole w Przymuszewie, wytyczenie Literackiego Szlaku Turystycznego im. Anny Łajming.

Bibliografia
Borzyszkowska, F., Frymark, A., Gierszewski, Z.I in., Literacki Szlak Turystyczny im. Anny Łajming, Brusy 2008, http://www.ztn.com.pl/files_wyd/14_folder.pdf. Dostęp: 10.11.2018.
Borzyszkowski, J., O historii literatury kaszubskiej i jej twórcach, Gdańsk 2011.
Łajming, A., Czterolistna koniczyna, Gdańsk 1985.
Łajming, A., Dzieciństwo, Gdańsk 1979.
Łajming, A., Miód i mleko, Gdańsk 1971.
Łajming, A., Młodość, Gdańsk 1980.
Łajming, A., Mój dom, Gdańsk 1986.
Łajming, A., Od dziś do jutra, Gdańsk 1976.
Łajming, A., Symbol szczęścia, Gdańsk 1973.
Łajming, A., Śmierć żebraka, Gdańsk 1958.
Szczesiak, E., To był mój świat, [w:] Pro Memoria Anna Łajming, pod red. J. Borzyszkowskiego, Gdańsk 2004.