Teresa Remiszewska-Damsz

Teresa Remiszewska-Damsz – żeglarka, instruktorka żeglarstwa, prekursorka samotnego kobiecego żeglarstwa w Polsce. Pierwsza Polka, a czwarta kobieta na świecie, która samotnie przepłynęła Atlantyk (1972).

Urodziła się 19 czerwca 1928 roku w Międzychodzie w Wielkopolsce. Gdy miała kilka miesięcy przeniosła się z rodziną do Gdyni. Okres wojenny spędziła w Krakowie, w czerwcu 1945 roku wróciła do Gdyni. Żeglarstwa uczyła się w praktyce, podejmując się różnych prac na pokładach jednostek w gdyńskim basenie jachtowym. Zdobyła wszystkie stopnie żeglarskie aż po jachtowego kapitana żeglugi wielkiej.

Podczas studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim, poznała przyszłego męża, z którym zamieszkała w Nowej Hucie. Tam współzałożyła Jacht Klub „Budowlani Nowa Huta”. Letnie tygodnie spędzała w Gdyni, gdzie żeglowała i szkoliła młodzież. Po rozwodzie, wraz z dziećmi – Andrzejem i Danutą – przeniosła się ponownie do Gdyni, gdzie pracowała w klubach żeglarskich „Gryf” i „Stal”, oraz w Stoczni im. Komuny Paryskiej.

Jej wielkie marzenie o samotnym żeglowaniu zaczęło się spełniać w 1970 roku. Na przełomie sierpnia i września tego roku – w ramach przygotowań do Transatlantyckich Regat Samotnych Żeglarzy OSTAR’72 – odbyła jako pierwsza kobieta w Polsce i jedna z pierwszych na świecie, samotny rejs pełnomorski (po Bałtyku) na jachcie „Zenit”. Otrzymała za niego III nagrodę Rejs Roku 1970, a dziennikarze okrzyknęli ją Pierwszą Damą Bałtyku.

Regaty OSTAR’72 – jedna z najbardziej prestiżowych imprez na świecie – odbywały się na trasie Plymouth (Wielka Brytania) – Newport (USA). Remiszewska była jedną z trzech uczestniczących w nich kobiet. Przygotowania, którym podporządkowała całe swoje życie, i przebieg jej rejsu (18.06-13.08.1972) przyciągnął duże zainteresowanie prasy lokalnej i zagranicznej. Jacht, którym płynęła sprawiał jej wiele technicznych problemów – większość drogi przebyła z pękniętym głównym masztem. Od organizatorów otrzymała nagrodę „Za najlepszą pracę żeglarską”, a po powrocie do kraju – nagrodę specjalną Rejs Roku 1972, odznaczenie „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” oraz „Zasłużony Pracownik Morza”. Rejs i przygotowania do niego opisała w wydanej w 1976 r. książce Z goryczy soli moja radość, która została „Książką roku 1977” w plebiscycie „Głosu Pracy”. Planowała rejs dookoła świata, ale wybrana została do tego Krystyna Chojnowska-Liskiewicz.

Po powrocie do kraju pracowała w redakcji pisma „Żagle i jachting motorowy” (została zwolniona po wprowadzeniu stanu wojennego), a także w komisji ochrony środowiska przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. Za działalność niezależną w stanie wojennym spędziła kilka miesięcy w więzieniu (grudzień 1982 – kwiecień 1983). Na przełomie lat 80. i 90. na krótko włączyła się w życie polityczne wspierając opozycyjnych kandydatów.

Jej drugim mężem był Jerzy Damsz, polski pilot sportowy i wojskowy.

Zmarła 2 marca 2002 roku w Gdyni. Jest pochowana na cmentarzu komunalnym w Sopocie.

Osiągnięcia Remiszewskiej otworzyły kobietom żeglarkom nowe możliwości. Była uważana za osobę konsekwentną, wymagającą i sprawiedliwą. Jej żeglarska pasja pozostała w rodzinie – żeglują syn, córka i wnuki. Żeglowała także jej siostra Krystyna.

Za swoje osiągnięcia została uhonorowana m.in.: tytułem Członka Honorowego Polskiego Związku Żeglarskiego, wpisem do Panteonu Gdyni, Gwiazdą w Alei Zasłużonych Ludzi Morza w Rewie i tablicą w Alei Żeglarstwa Polskiego w Basenie im. Mariusza Zaruskiego w Gdyni – jest tam jedyną kobietą. Jej nazwisko noszą ulice: w Gdyni i Międzychodzie.

Bibliografia:

Czerska, S., Rozmowy w niedzielę. Zbratana z morzem, „Dziennik Bałtycki” nr 224, 20/21.09.1970, s. 3,6
Remiszewska T., Z goryczy soli moja radość. Opowieść o samotnym rejsie Komodorem przez Atlantyk, Pelplin 2019.
Zwierzchowska, T., Wiatr w żaglach. Rozmowa z Teresą Remiszewską – laureatką plebiscytu czytelników na autorkę roku, „Wieczór Wybrzeża” nr 54, 8.03.1978, s. 2-3.

Autorka: Anna Miler

Fotografia ze zbiorów rodzinnych.

Linki do podcastu o Teresie Remiszewskiej-Damsz: