Miriam Braude

Miriam Braude – jedna z pierwszych kobiet absolwentek – z 1933 roku – Wydziału Architektury w Technische Hochschule (dzisiejsza Politechnika Gdańska) w Wolnym Mieście Gdańsku.

Urodziła się w rodzinie wykształconych i wpływowych Żydów galicyjskich. Jej ojciec, Markus Braude (1869–1949), ukończył filozofię i studia rabinackie w Berlinie. W 1901 roku objął posadę rabina w Stanisławowie, a w 1909 roku w Łodzi. W tym czasie jego żona Natalia Braude mieszkała we Lwowie u rodziców, właścicieli ziemskich Karola i Marii Buberów, i tam, w lipcu 1910 roku, przyszła na świat Miriam. Matka z córką przeniosły się do Łodzi. Rok później urodziła się Elja-Salomon, a w 1914 roku – Rafael. Ojciec Miriam był jednym z liderów ruchu syjonistycznego na ziemiach polskich, ale przede wszystkim był organizatorem szkół hebrajsko-polskich w Łodzi.

Właśnie w takiej szkole, w Gimnazjum Żeńskim Towarzystwa Żydowskich Szkół Średnich w Łodzi, Miriam rozpoczęła edukację we wrześniu 1917 roku. Egzamin dojrzałości typu humanistycznego zdała w 1927 roku ze świetnymi wynikami z języka polskiego i niemieckiego oraz przedmiotów humanistycznych, słabiej poszło jej z hebrajskiego i historii Żydów i dostatecznie z matematyki oraz z fizyki wraz z chemią. Przewodniczącym Komisji Egzaminacyjnej był dyrektor szkoły, dr Michał Brandstaetter, znany i ceniony pedagog i literat, a szkoła słynęła z wysokiego poziomu nauczania. Kolejnym etapem kształcenia były studia na Wydziale Architektury obecnej Politechniki Gdańskiej. Miriam rozpoczęła je 8 lutego 1928 roku i należała do grona pierwszych nielicznych kobiet, które studiowały na tej uczelni. Uczęszczała na wykłady takich profesorów, jak: Albert Carsten, projektant zespołu budynków politechniki, Otto Kloeppel, wykładowca konstrukcji, urbanistyki i osadnictwa, czy Fritz Pfuhle, profesor rysunku, znany gdański malarz. Po pierwszym roku studiów odbyła praktykę budowlaną w Austrii, być może dzięki wstawiennictwu wuja, słynnego filozofa Martina Bubera, który mieszkał w Wiedniu. Ukończyła naukę 25 kwietnia 1933 roku i pomyślnie zdała egzaminy końcowe. Mieszkała w wynajmowanych pokojach w kamienicach we Wrzeszczu. Najpierw przy Hauptstraße (dziś al. Grunwaldzkiej 44), potem przy Neuschottland 13 (dziś ul. Wyspiańskiego).

Opuściła Wolne Miasto Gdańsk z tytułem architektki 27 maja 1933, w roku przejęcia władzy przez nazistów. Tutaj urywa się ślad po Miriam Braude. Być może wróciła do rodziców, którzy ciągle mieszkali w Łodzi przy ulicy Gdańskiej 46. Może wykorzystała swoje zawodowe umiejętności i pomagała ojcu w Palestynie przy budowie domu na górze Karmel przy ulicy Brendeis. Wiemy na pewno, że wyszła za mąż za Davida Galevskiego, dyplomowanego inżyniera, który jako rezydent w Palestynie potwierdzał tożsamość osób chętnych do osiedlenia się na miejscu.

Miriam Braude zmarła 22 marca 2012 roku w wieku 101 lat i została pochowana na cmentarzu wojskowym w Hajfie (Sde Yehoshua Military Cemetery).

Bibliografia:
Klimowicz-Sikorska, M., Kim jest tajemnicza Miriam Braude, https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Kim-jest-tajemnicza-Miriam-Braude-n66195.html. Dostęp: 11.06.2021.
https://senat.edu.pl/historia/senat-rp-w-latach-1922-1939/senatorowie-ii-rp/senator/markus-braude. Dostęp: 11.06.2021.
Większość informacji o Miriam Braude pochodzi z dokumentów, które obecnie są własnością Muzeum Strefa Historyczna Wolne Miasto Gdańsk.

Autorka: Grażyna Niemyjska

Biogram powstał dzięki współpracy Fundacji Kultury Zbliżenia w ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej ZBLIŻENIA, Stowarzyszenia Arteria i Instytutu Kultury Miejskiej.