PL RU EN
 

Zofia Baudouin de Courtenay

1887-1967

Zofia Baudouin de Courtenay – malarka, projektantka witraży, twórczyni współczesnej teorii kompozycji monumentalnej.

Urodziła się 2 stycznia 1887 w Tartu w Estonii. Była córką Jana, językoznawcy, oraz Romualdy (z domu Bagnickiej), lekarki i działaczki społecznej. Dzieciństwo i młodość spędziła z rodzicami w Krakowie i Petersburgu, gdzie uczyła się rysunku i malarstwa. W 1906 roku wyjechała na studia do Szkoły Sztuk Zdobniczych w Monachium, a w 1908 roku przeniosła się do Paryża. Tam przeżyła artystyczny i ideologiczny przełom, głównie pod wpływem ukraińskiego malarza monumentalnego Mychajła Bojczuka. Bojczuk postulował nawrót do dawnych technik fresku i tempery czasów starej Italii i Bizancjum. W latach 1910–1914 Baudouin de Courtenay wraz z grupą zgromadzoną wokół tego artysty przebywała na terenie obecnej Ukrainy i Rosji, gdzie brała udział w konserwacji polichromii cerkiewnych. I wojnę światową spędziła w Petersburgu, skąd dla podreperowania zdrowia wyjeżdżała kilkukrotnie do Finlandii. Pierwsza wystawa jej prac miała miejsce w 1917 roku właśnie w Helsinkach.

Po wojnie wróciła do Polski. W 1921 roku wykonała wraz z Heleną Schramm dekorację malarską kościoła w Jarosławiu, zaś rok później pracowała nad polichromią świątyni w Starachowicach. W 1930 roku udała się w artystyczną podróż do Włoch, w trakcie której poznawała antyczne techniki malarskie, szczególnie dotyczące fresków w Pompejach. Jej przedwojenne realizacje dla polskich kościołów obejmują między innymi polichromie w Raciążku, Bielawach czy Radziejowicach. Zaprojektowała również witraże dla kościoła św. Anny w Wilnie, jednak wybuch II wojny światowej przerwał ich realizację. W czasie okupacji mieszkała w Zalesiu Górnym. Po wojnie przez krótki czas prowadziła pracownię malarstwa monumentalnego w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Warszawie.

W latach czterdziestych i pięćdziesiątych pracowała nad dziełami sztuki dla kościołów w Gdańsku i Sopocie. W kościele św. Jakuba zaprojektowała witraż oraz „neobizantyjskie” polichromie w prezbiterium – witraż przetrwał, polichromie zamalowano podczas remontu. Jest również autorką projektu witrażu w kościele św. Elżbiety oraz polichromii, zamalowanych podczas renowacji tego kościoła. W archikatedrze w Oliwie wykonała stacje Męki Pańskiej wiszące na filarach w nawie głównej (obecnie usunięte i zastąpione innymi) oraz zaprojektowała witraż nad ołtarzem głównym. W sopockim kościele św. Jerzego wykonała freski w prezbiterium, przedstawiające cud rozmnożenia chleba oraz grupę polskich świętych i błogosławionych.

Była osobą o głębokiej duchowości, silnie łączącą religijność z uprawianą przez siebie sztuką, na wzór członków bractw artystycznych, takich jak nabiści i prerafaelici. Pomimo słabego zdrowia i chorób płuc, nie rezygnowała ani z pracy przy mokrym tynku w przypadku fresków, ani z bezpośredniego nadzoru nad wykonywaniem witraży, szczególnie w jej ostatniej realizacji w kościele św. Antoniego w Częstochowie.

Zmarła 28 marca 1967 roku w Częstochowie, pochowano ją na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Bibliografia
Bilewicz, H., Polichromie Zofii Baudouin de Courtenay w kościołach Gdańska i Sopotu, „Sacrum et Decorum”, 8 (2015), nr. 8, s. 139–150.
Smoleń, W., Twórczość malarska Zofii Baudouin de Courtenay, „Roczniki Humanistyczne” 17 (1969), z. 5, s. 33–45.

Autorka: Anna Sadowska

Zdjęcie Zofii Baudouin de Courtenay / domena publiczna, za: https://www.geni.com/people/Zofia-Baudouin-de-Courtenay/362506580840002126

Projekt Metropolitanka
Metropolitanka to projekt herstoryczny (z ang. “her story” – „jej historia”, w przeciwieństwie do “his story” – „jego historia”), który opowiada o roli kobiet w historii, często pomijanej w akademickich, szkolnych oraz codziennych rozmowach. Herstory, czyli historie opowiadane z perspektywy kobiet, mają pełniej odmalować dzieje Pomorza.

Organizator

Projekt Metropolitanka Miasto Gdańsk

© 2023 Metropolitanka
All Rights Reserved. | Deklaracja dostępności