Maria Płońska

Maria (Maryla) Helena Płońska – techniczka elektromechaniczka, współpracownica Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, uczestniczka strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku.

Urodziła się 19 sierpnia 1957 roku w Gdańsku. W 1978 roku ukończyła Technikum Mechaniczno-Elektryczne i rozpoczęła studia na Wydziale Chemii Politechniki Gdańskiej, których jednak nie ukończyła ze względu na działalność polityczną. Współpracowała z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela, a później z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża (WZZW). Została redaktorką techniczną „Robotnika Wybrzeże”. O jej dołączeniu do zespołu poinformowano w piątym numerze pisma, gdzie została przedstawiona jako jedna z inicjatorek ruchu spółdzielczego na Osiedlu im. J. Wejhera. Opisała w tym numerze walkę jego mieszkanek i mieszkańców o przejęcie kontroli nad dotyczącymi ich sprawami mieszkaniowymi. Pisała także o sytuacji osób pracujących w Wojewódzkiej Usługowej Spółdzielni Pracy „Śnieżynka”. W jej mieszkaniu odbywały się spotkania samokształceniowe WZZW.

W 1979 roku brała udział w niezależnych obchodach rocznicy wydarzeń grudniowych z 1970 roku i przemawiała w imieniu WZZW. Jako jednej z nielicznych udało się jej uniknąć prewencyjnego zatrzymania na 48 godzin. Mówiła: „Z tego, co się zdarzyło na Wybrzeżu dziewięć lat temu musimy wyciągnąć wnioski. Nauczyć organizowania się, obrony przywódców robotniczych, wysuwania i wywalczania takich żądań, które dadzą nie tylko chwilową poprawę, ale zabezpieczą nasze prawa na przyszłość. Mamy prawo do jasnego, legalnego zrzeszania się w Wolnych Związkach Zawodowych dla obrony naszych interesów” (Kołodziej 2012: 137). Słuchały jej tysiące ludzi.

Na początku 1980 roku domagała się wyjaśnienia okoliczności tragicznej śmierci opozycjonisty, Tadeusza Szczepańskiego. Zatrzymano ją na 48 godzin, aby nie mogła uczestniczyć w jego pogrzebie. W sierpniu 1980 roku za to wzięła udział w strajku w Stoczni Gdańskiej. Jej imię i nazwisko znalazło się pod odezwą w sprawie przywrócenia do pracy zwolnionej Anny Walentynowicz. Była jedną z osób, które 16 sierpnia 1980 roku namawiały trójmiejskie zakłady pracy do kontynuowania strajku wspólnie ze Stocznią (część zakładów chciała strajkować niezależnie po tym, gdy strajk został tam przerwany). Uczestniczyła w redagowaniu 21 postulatów, pełniła funkcję sekretarki w pracach Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego zorganizowała również biuro tłumaczeń dla zagranicznych mediów. Zapytana o to, jaki jest cel strajku, odpowiedziała, że obalenie komunizmu.

Była rozpracowywana przez Służbę Bezpieczeństwa w latach 1978-1982.

Wobec niezgody na kierunek działań „Solidarności” i konflikty wewnętrzne, odeszła ze związku. Utrzymywała się z prac dorywczych, w latach 1984-1987 pracowała w Bibliotece na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Gdańskiego. W związku z ciężką chorobą musiała jednak przejść na rentę. Zmarła 30 listopada 2011 roku. Miała syna.

W 2018 roku – z okazji czterdziestolecia WZZW – na domu, w którym mieszkała, odsłonięta została tablica pamiątkowa. W tym samym roku została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Wolności i Solidarności.

Bibliografia
Kołodziej, A., Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża, Gdynia 2012.
Maria (Maryla) Płońska, https://gdansk.ipn.gov.pl/pl2/aktualnosci/43304,Maria-Maryla-Plonska.html. Dostęp 20.11.2018.
„Robotnik Wybrzeża” 1979, nr 5

Autorka: Anna Miler

Zdjęcie: Maryla Płońska / fot. Zdzisław A. Fic / zbiory ECS